સà«àª¥àª¿àª¤àªµàª¿àª¦à«àª¯à«àª¤àª¶àª¾àª¸à«àª¤à«àª° માં ગઇ કાલે વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª° ની 3 વિશેષતા જોઈ હતી.આજે ચોથી વિશેષતા લઇàª.
4. પà«àª°à«‡àª°àª£
• (1)સંપરà«àª• દà«àªµàª¾àª°àª¾(વાહક તાર દà«àªµàª¾àª°àª¾ ચારà«àªœà«€àª—
àªàª• વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª°à«€àª¤ ગોળા સાથે બીજા વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª° વિહીન ગોળા ને તાર મારફત સંપરà«àª• કરાવતા ઈલેકà«àªŸà«àª°à«‹àª¨ વિનિમય દà«àªµàª¾àª°àª¾ વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª° વિહીન ગોળા ને વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª°à«€àª¤ કરાય છે.
• આ રીતમાં વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª°à«€àª¤ ગોળાનો વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª° બીજા વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª° વિહીન ગોળામાં જવા થી વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª°à«€àª¤ ગોળાનો વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª° તેટલો ઓછો થાય છે.
• (2)સંપરà«àª• વિહીન પà«àª°à«‡àª°àª£ દà«àªµàª¾àª°àª¾ ચારà«àªœà«€àª—
• àªàª• વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª° વિહીન ગોળા નજીક ઋણàªàª¾àª°àª¿àª¤ સળિયો લાવતા તે ગોળા પર સળિયા તરફ ધન àªàª¾àª° ખà«àª²à«àª²à«‹ થાય છે.
• આ રીતમાં ઈલેકà«àªŸà«àª°à«‹àª¨ વિનિમય થતો ન હોવાથી વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª°à«€àª¤ સળિયાનો વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª° ઓછો થતો નથી.
• અહી ઈલેકà«àªŸà«àª°à«‹àª¨ વિનિમય જમીન મારફત થાય છે.
કà«àª²àª‚બનો નિયમ
1.આ નિયમ બે વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª°à«‹ વચà«àªšà«‡ લાગતા વિદà«àª¯à«àª¤à«€àª¯ બળ શોધવા માટે ઉપયોગી છે.
2.આ બળનૠમૂલà«àª¯ બંને વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª°à«‹ q1અને q2 ના મૂલà«àª¯à«‹ ના ગà«àª£àª¾àª•ાર ના સમપà«àª°àª®àª¾àª£ માં અને તેમની વચà«àªšà«‡àª¨àª¾ અંતર r ના વરà«àª— ના વà«àª¯àª¸à«àª¤ પà«àª°àª®àª¾àª£àª®àª¾àª‚ હોય છે.આ રહà«àª¯à«àª‚ શૂનà«àª¯àª¾àªµàª•ાશ/હવા માં વિદà«àª¯à«àª¤à«€àª¯(કà«àª²àª‚બ) બળ નà«àª‚ સૂતà«àª° -----------(સૂતà«àª° 2) જà«àª¯àª¾àª‚ k કà«àª²àª‚બ અચળાંક
છે. r ઠબંને વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª°à«‹ વચà«àªšà«‡àª¨à«àª‚ અંતર અને
ઠશૂનà«àª¯àª¾àªµàª•ાશ ની પરમિટિવિટી છે. આમ
-----------(સૂતà«àª° 2)
3.આ બળ ની દિશા બંને વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª° ને જોડતી રેખા પર હોય છે.
4.આ બળ તà«àª¯àª¾àª°à«‡ આકરà«àª·à«€ હોય જà«àª¯àª¾àª°à«‡ બંને વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª°à«‹ વિજાતીય હોય છે.પરંતૠઆ બળ તà«àª¯àª¾àª°à«‡ અપાકરà«àª·à«€ હોય જà«àª¯àª¾àª°à«‡ બંને વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª°à«‹ સજાતીય હોય છે.
5.આ બળ વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª°à«‹ q1અને q2 જેમાં મૂકેલ છે તે માધà«àª¯àª®(હવા સિવાય)ના પà«àª°àª•ાર àªàªŸàª²à«‡ કે તે માધà«àª¯àª® ની પરમીટીવીટી પર પણ આધાર રાખે છે આ રહà«àª¯à«àª‚ પરમીટીવીટી
વાળા માધà«àª¯àª®àª¨à«àª‚ સૂતà«àª°
-----------(સૂતà«àª° 2A) જà«àª¯àª¾àª‚ r ઠબંને વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª°à«‹ વચà«àªšà«‡àª¨à«àª‚ અંતર છે.
6. જà«àª¯àª¾àª‚
= K ડાય ઈલેકà«àªŸà«àª°à«€àª• અચળાંક છે આમ K ડાય ઈલેકà«àªŸà«àª°à«€àª• અચળાંક વાળા માધà«àª¯àª®àª®àª¾àª‚ અનà«àª¯ સમાન સà«àª¥àª¿àª¤àª¿ માટે આ બળ નૠમૂલà«àª¯ K માં àªàª¾àª— નૠàªàªŸàª²à«‡ કે
ગણૠથાય છે.
7.જેમ K નૠમૂલà«àª¯ વધૠતેમ બળ F નૠમૂલà«àª¯ ઓછà«.
8.આ નિયમ માતà«àª° સà«àª¥àª¿àª° વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª°à«‹àª¨à«‡ જ લાગૠપાડી શકાય છે.
સà«àª¥àª¿àª¤ વિદà«àª¯à«àª¤ શાસà«àª¤à«àª°
કોઇ પણ સà«àªªàª°à«àª§àª¾ તà«àª®àª• પરીકà«àª·àª¾ માટે અતà«àª¯àª‚ત અગતà«àª¯àª¨à«‹ વિàªàª¾àª— છે.
સારરૂપ મà«àª¦à«àª¦àª¾ ઓ
1 વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª° વિદà«àª¯à«àª¤ ઉરà«àªœàª¾àª¨àª¾ પાયાના પતà«àª¥àª°à«‹ છે.
2 દળની જેમ વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª° પદારà«àª¥ નો આતરિક ગà«àª£àª§àª°à«àª® છે.
3 જેમ દળ ધરાવતા બે પદારà«àª¥à«‹ àªàª•બીજા પર ગà«àª°à«àª¤à«àªµàª¬àª³ લગાડે છે તેમ વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª° ધરાવતા બે કણો àªàª•બીજા પર વિદà«àª¯à«àª¤à«€àª¯ બળ લગાડે છે. આમ ગà«àª°à«àª¤à«àªµàª¬àª³ નૠકારણ પદારà«àª¥ નà«àª‚ દળ તથા વિદà«àª¯à«àª¤à«€àª¯ બળનૠકારણ પદારà«àª¥ પરનો વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª° છે.
4 વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª°à«‹ ધન કે રà«àª£ હોય છે તેથી વિદà«àª¯à«àª¤à«€àª¯ બળ આકરà«àª·à«€ કે અપાકરà«àª·à«€ હોય છે.
5 સજાતીય વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª°à«‹ વચà«àªšà«‡ અપાકરà«àª·à«€ અને વિજાતીય વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª°à«‹ વચà«àªšà«‡ આકરà«àª·à«€ બળ લાગે છે.
6 પરમાણૠનà«àª¯à«àª•à«àª²àª¿àª¯àª¸ માં ના પà«àª°à«‹àªŸà«‹àª¨ પર ધન અને કકà«àª·àª¾àª¨àª¾ ઈલેકà«àªŸà«àª°à«‹àª¨ પર ઋણ વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª° હોય છે.
7 પદારà«àª¥ કે દà«àª°àªµà«àª¯ પર પà«àª°à«‹àªŸà«‹àª¨ અને ઈલેકà«àªŸà«àª°à«‹àª¨ ની સંખà«àª¯àª¾ સમાન હોય તો તે પદારà«àª¥ વિદà«àª¯à«àª¤à«€àª¯ દà«àª°àª·à«àªŸàª¿àª તટસà«àª¥ ગણાય છે
8 પદારà«àª¥à«‹ વચà«àªšà«‡àª¨à«€ પà«àª°àª•à«àª°àª¿àª¯àª¾ ઓમા માતà«àª° ઈલેકà«àªŸà«àª°à«‹àª¨ નોજ વિનિમય થાય છે
9 વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª°àª¨à«‹ àªàª•મ કà«àª²àª‚બ છે.સંજà«àªžàª¾ C છે.
10 પà«àª°à«‹àªŸà«‹àª¨ અને ઈલેકà«àªŸà«àª°à«‹àª¨ પર સમાન મૂલà«àª¯ e. જેટલો વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª° હોય છે. આ વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª° ને મૂળàªà«‚ત કે પà«àª°àª¾àª¥àª®àª¿àª• વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª° કહે છે.
વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª° ના ગà«àª£àª§àª°à«àª®à«‹
1 કà«àªµà«‹àª¨à«àªŸàª®à«€àª•રણ
A...“Q =ne “-----------------(સૂતà«àª° 1) આ સૂતà«àª° વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª° નૠકà«àªµà«‹àª¨à«àªŸàª®à«€àª•રણ માટે નૠછે. જેનૠસૂચન સૌ પà«àª°àª¥àª® ફેરેડે ઠકરેલ.પરંતૠપà«àª°àª¾àª¯à«‹àª—િક નિદરà«àª¶àª¨ 1912મા મિલીકાને કરેલ.
B...પà«àª°à«‹àªŸà«‹àª¨ અને નà«àª¯à«‚ટà«àª°à«‹àª¨ “કà«àªµàª¾àª°à«àª•à«àª¸” નામે ઓળખાતા મૂળàªà«‚ત કણોના બનેલા માનવામાં આવે છે.હજૠસà«àª§à«€ કà«àªµàª¾àª°à«àª•à«àª¸àª¨à« સà«àªµàª¤àª‚તà«àª° અસà«àª¤àª¿àª¤à«àªµ સાબિત થઇ શકà«àª¯à«àª‚ નથી.
2.સંપાતપણાનો સિદà«àª§àª¾àª‚ત-
કોઈ àªàª• વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª° પર અનà«àª¯ વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª°à«‹àª¨àª¾ કારણે લાગતà«àª‚ પરિણામી વિદà«àª¯à«àª¤à«€àª¯ બળ તે વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª° પર લાગતા અનà«àª¯ પૈકી ના પà«àª°àª¤à«àª¯à«‡àª• સà«àªµàª¤àª‚તà«àª° બળો ના સદિશ સરવાળા જેટલà«àª‚ હોય છે.
3. વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª°àª¨à« સંરકà«àª·àª£:-
i..અલગ કરેલા વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª°àª¤àª‚તà«àª°àª®àª¾àª‚ કોઈ પણ કà«àª°àª¿àª¯àª¾ થાય તો તે કà«àª°àª¿àª¯àª¾ અગાઉ અને અંતે તંતà«àª°àª¨àª¾ વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª°à«‹àª¨à«‹ બૈજીક સરવાળો અચળ રહે છે.
ii અરà«àª¥àª˜àªŸàª¨:- આવા તંતà«àª° માં વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª° સાથે સંકળાયેલી àªàªµà«€ જ પà«àª°àª•à«àª°àª¿àª¯àª¾àª“ થઇ શકે કે જે માં સમાન મૂલà«àª¯ ના વિજાતીય વિદà«àª¯à«àª¤àªàª¾àª°à«‹ ઉતà«àªªàª¨à«àª¨ થાય અથવા નાશ પામે.